Bizim vəzifəmiz kommunist cəmiyyəti qurmaqdır və bu həyata keçiriləcək. Azadlıq, kollektivizm, ədalət və qardaşlıq cəmiyyəti, hər kəsin ehtiyaclarını təmin edən bir cəmiyyət, birinin nailiyyətləri hamının sevinci və qüruru, bədbəxtliyi hamının köməklik borcu olduğu bir cəmiyyət uzaqda deyil.
Bu, xalq təsərrüfatının inkişafını, bütün əhalinin tələbatının kifayət qədər çox ödənilməsini, hər bir vətəndaşın kommunist cəmiyyətinin insanı kimi tərbiyəsini, təbiətə, ətrafdakı əmək və yaşayış şəraitinə qayğı ilə yanaşmağı tələb edir. Hər kəsə öz qabiliyyətlərini məhdudiyyətsiz inkişaf etdirmək imkanı veriləcək.
Kommunizm hər şeydən əvvəl xüsusi bir cəmiyyətdir, üzvləri arasında xüsusi münasibətləri olan, hamı bir ailə kimi olduqda, hamı başqalarından asılılığını dərk edir və hamı bütün cəmiyyətin bir-birindən asılılığını dərk edir və hər kəs öz cəmiyyət üçün zəruriliyini qəbul edir.
Hər kəs təfərrüatlarla maraqlanır. Və sayı o qədər çoxdur ki, onları bir məqaləyə daxil etmək mümkün deyil.
Kommunizmin iqtisadi xüsusiyyətləri kifayət qədər təsvir edilmişdir, siyasi cəhətləri də, mənəvi və əxlaqi xüsusiyyətləri haqqında da çox danışılmışdır.
Qalan yalnız komandalardakı münasibətlərdir ki, orada mövqelər uğrunda mübarizə, sarsıdıcılıq və başqalarının hesabına irəliləmək istəyi olmamalıdır. Hakimiyyət uğrunda mübarizə olmalıdır, lakin bu, ilk növbədə öz çatışmazlıqları ilə mübarizədir.
Həmin cəmiyyətdə səlahiyyət nədir? Bu, qabiliyyətlərdə, təhsildə və zəkada, həm fiziki gücdə, həm də xarakter gücündə üstünlükdür. Ən əsası isə başqalarına dəstək olmaq, öz bilik və bacarıqlarınızı onlara ötürmək daimi istəyidir. Onları özünü təkmilləşdirmə yolunda ruhlandırmaq vacibliyi önəmlidir. İnsanlar onlara hörmətlə yanaşır və onların məsləhətlərinə əməl etməyə çalışırlar. Zaman keçdikcə liderlər məhz belə insanlardan yaranır.
Lakin bu, öz-özünə baş verməyəcək. Liderlər yetişdirilməlidir. Onlar kim ola bilər?
Olduqca gənc, təxminən 30 yaşında və əmək kollektivində həyat məktəbi keçmiş, orta texniki və ya ali təhsilli belə insanlar əlavə təhsilə və təbliğat təcrübəsinə ehtiyac duyurlar. Bunun üçün siyasi bilik məktəbini bitirməklə yanaşı, onlar üçün ali marksizm-leninizm məktəbi də təşkil etmək lazımdır. Bizim sələflərimiz sürgündə, mühacirətdə və həbsdə bu məktəblərdə oxumuşlar.
İndi vətəndaş tərbiyəsi və təbliğatı ön plana çıxır. Müasir təbliğatı necə başa düşmək olar, bu, hakimiyyətin hərəkət və əməllərinin təhlili, onlarda kütlələri cəmiyyətdəki münasibətlərin ibtidai anlayışı, Bolonya məhdudlaşdırıcı sistemi çərçivəsində saxlamaq istəyinin kökünü görmək bacarığı, Vahid Dövlət İmtahanını sıxışdırmaq üsulları,
ibtidai təriflərdə çəkic və oraq düşüncə tərzindən çəkinmək, düşünmək qabiliyyətini öyrənməkdir. Hakimiyyətə düşünməyən, sorğu-sual etməyən ifaçılar kütləsi lazımdır, onlar öz övladlarını xaricə nüfuzlu təhsil müəssisələrinə göndərirlər.
Elitaya və ifaçılara bölünmənin hazırlanması açıq şəkildə ifadə olunur. Hətta ətrafda mühəndislərin, savadlı insanların çox
olmasından danışılır. Mühəndis sözü insanın təlim və təcrübəsindən çox vəzifə təyinatına çevrilib. Kommunizm siniflər və qruplar arasındakı fərqləri silir, bərabərləşdirməyə deyil, vahid bir orqanizm kimi cəmiyyət üçün zəruri olan bütün peşələr spektri üzrə qabiliyyətlərin ümumi inkişafına yönəlmişdir. Bizə təkcə qabiliyyətlər deyil, artıq istedadlar adlanan
reallaşdırılmış qabiliyyətlər lazımdır. Bədənin hansı qabiliyyətinin əsas olduğunu söyləmək mümkün deyil: güc, sağlamlıq, zəka, dözümlülük, xarakter, reaksiya
sürəti və ya başqa bir şey. Biz hər şeyi inkişaf etdirməliyik. Beləliklə, ixtisaslar müqayisə edilmir, hamısı lazımdır, yalnız həyata keçirilən qabiliyyətlər qiymətləndirilir.
Kommunizm fərdiyyətçiliyə və imkan bərabərsizliyinə qalib gəlməkdir, böyük bir məqsədlə birləşmiş yaradıcı insanların ümumbəşəri birliyidir,
Kommunizm
qarşılıqlı inam və başqalarının çətinlikləri və uğurları üçün qayğı göstərən bir cəmiyyətdir. Kommunizm yalnız bir şəxsi üstünlük tanıyır, insanlara
xeyirxahlıqda və cəmiyyətə faydada üstünlüyü.
Qurulmasını
məqsədimiz elan etdiyimiz cəmiyyətin nə olduğunu başa düşmək üçün biz bu cəmiyyətin bütün komponentlərini nəzərə almalı və onlara nail olmaq yollarını işləyərkən onlardan çıxış etməliyik.
Ən ümumi mənada cəmiyyətin tərkibindən başlayaq.
Cəmiyyət işçi qüvvələrindən və üst quruluşdan ibarətdir. Dəyişməmiş tərkib strukturu ilə bu qruplara ailə üzvləri və əmək qabiliyyətini itirmiş və ya hələ də bərpa etməyənlər daxildir. İşçi qüvvəsinə bilavasitə istehsal fəaliyyəti ilə məşğul olan şəxslər, bu fəaliyyəti təşkil edən şəxslər, fəaliyyətin intellektual əsasını təşkil edən şəxslər, öz qulluq mövqeyindən istifadə edərək qalan işçi qüvvəsinin istehsal fəaliyyətində parazitlik edən şəxslər daxildir.
Üst
quruluşa müəyyən edilmiş hakonların, adət-ənənələrin, informasiya xidmətlərinin, dinlərin və əyləncələrin, habelə əhaliyə bütün növ xidmətlərin mövcudluğunu və inkişafını təmin edən şəxslər daxildir. Parazit fərdlər bu qrupun əhəmiyyətli bir hissəsini təşkil edir. Və aydındır ki, onların fəaliyyətinin nəticələri əsasən qeyri-maddidir və nəzarət etmək çətindir.
Parazitlərin başqa bir qrupu da var ki,
onlara maliyyəçi deyək, həm kiçik, həm də böyük, amma mahiyyət eynidir. Kapitala sahib olduqları üçün onu ayrı-ayrı istehsal sahələrinə və banklara yatırır, əldə etdikləri gəliri öz mülkləri kimi qəbul edirlər. Bəzi insanlar sərmayə qoymadan işləyir və sadəcə birjada spekulyasiya edirlər. Bütün parazitlər qurulmuş istehsal əlaqələrindən istifadə edirlər.
Kommunist cəmiyyəti parazitizmin olmaması ilə xarakterizə olunur. Kommunist cəmiyyətində bu, sadəcə olaraq mümkün deyil.. Qadağan
olunduğu üçün yox, kommunizm dövründə qurulan nizama zidd olduğu üçün. İstər iqtisadi, istərsə də siyasi sifarişlərə. İşləməyən, işə yaradıcılığa can atmayan insan heç
kimi maraqlandırmır, cəmiyyətdən kənarda qalır. İstehsalın bütün strukturu, təhsil sistemi və fərdlərin inkişafı üçün orqanlar öz məqsədlərindən biri kimi istənilən yaşda olan fərdlərə seçdikləri ixtisas üzrə təkmilləşmək və şəxsi mükəmməlliyə nail olmaq üçün imkanlar
yaratmaqdır.
Parazitizmdən qurtulmaq cəmiyyətin bütün üzvlərinin tələbatını ödəmək üçün kifayət qədər istehsalın təmin edilməsinin yalnız bir tərəfidir. Digər tərəf isə hər bir vətəndaşın davamlı təhsil sistemidir, onun qabiliyyətlərini inkişaf etdirir. Kommunizmdə təhsil hər kəs üçün konstitusiya vəzifəsi olacaqdır. Yalnız bundan sonra
biz kommunizmin əsas prinsipinin yerinə yetirilməsinə nail olacağıq.
Güc məsələsi də az əhəmiyyət kəsb etmir. Kommunist cəmiyyətində “güc” anlayışı kökündən dəyişəcək. Hakimiyyət idarəedici və yönləndirici orqandan kütlələrin planlarının həyata keçirilməsində məsləhətçi və köməkçiyə çevriləcək. Hakimiyyət orqanlarının əsas vəzifəsi xalq təsərrüfatının bütün hissələrinin və bölmələrinin hərəkətlərini əlaqələndirmək olacaq. Güc, hörmətli və etibarlı bir işdən çətin bir xidmətə çevriləcəkdir. Bu işə yalnız yüksək şüurlu və təlim keçmiş, ən yüksək vəzifə hissi olan insanlar uyğun gəlir. Yeni güc anlayışında ikinci fərq onun kollektivliyidir. Hakimiyyətdə özünüidarə məsələsi önəmlidir. Kommunizm dövründə özünüidarə orqanlarının əsas vəzifələri iki olur: resursların tənzimlənməsi yolu ilə özünü idarə edən ərazinin və ya sənayenin əlaqələndirilmiş fəaliyyətini təmin etmək.
Özünüidarəetmə subyekti ilə daha yüksək səviyyəli mərkəzləşdirilmiş özünüidarə arasında resursların bölüşdürülməsinin əlaqələndirilməsinin təmin edilməsi çox vacibdir. Əsas alət müxtəlif səviyyəli vəsaitlərin qarşılıqlı əlaqəsidir. Vəsaitlər müvafiq səviyyələrdə Şuralar tərəfindən idarə olunur.
Şuralar həm də öz funksiyalarını dəyişdirərək, hakimiyyət orqanlarından cəmiyyətin sıravi üzvləri ilə şuraların kollektiv qərarları arasında ictimai əlaqə orqanı olurlar. Bu məqsədlə hər bir deputat xalq təsərrüfatının idarə olunmasında daimi iştirak etməklə yanaşı, öz seçiciləri ilə daim əlaqə saxlayır, qərarlar qəbul edərkən onların mənafeyinə əməl edir.
Bunlar cəmiyyətdə və hakimiyyətdə münasibətlərlə bağlı proqnozlardır. İqtisadi əlaqələr üçün "Qeyri-əmtəə iqtisadiyyatının eskizləri"nə baxın.
Kommunizmin siyasi məsələlərində indiyə qədər görülə bilən yeganə yol nümayəndələr şurasının təşkilindən keçir.
Siyasət zəruri bir şeydir, lakin bütün
problemləri həll etmir. Məsələn, müharibə kommunizmi siyasəti mövcud idi və açıq şəkildə həyata keçirilirdi, amma müharibə kommunizmi yox idi. Bizə siyasətlə yanaşı, cəmiyyətin strukturu və onun mərhələli qurulması da lazımdır.
Yeni
İqtisadi Siyasət (NEP) var idi, lakin yeni iqtisadiyyat yox idi. NEP məhv edilmiş milli iqtisadiyyatı bərpa etmək üçün lazım idi, lakin iqtisadiyyat
dövlətin nəzarəti altında kapitalist olaraq qaldı.
Dövlət kapitalizmi köhnə iqtisadiyyatı bərpa etməyə imkan verdi, bundan sonra sosialist
dəyişiklikləri mümkün oldu. Siyasətdə geri addım iqtisadiyyatda geri
addım demək deyil. NEP çox şey bərpa etməyə, eyni zamanda savadsızlığı aradan qaldırmağa və gənc kadrlar hazırlamağa imkan verdi.
Dövlət kapitalizmi şəraitində fəhlə və kəndli deputatları sovetləri yanında yuxarıdan aşağıya doğru
idarəçilik sistemi
yaradılmışdı.
NEP başa
çatdıqdan sonra sosialist iqtisadi transformasiyası, kənd kooperasiyası, ictimai fondların
sürətli inkişafı, sənayenin, ilk növbədə, ağır sənayenin yüksəlişi başladı. Sosializm quruculuğu
idarəetmə sisteminin ictimailəşməsi və təkmilləşdirilməsi ilə müşayiət olundu. Amma əmtəə-pul münasibətləri hakim orqanların daimi nəzarətini tələb edirdi ki, bunun üçün yalnız
komanda-inzibati üsuldan istifadə oluna bilərdi.
1950-ci illərə qədər SSRİ-nin inkişafı müəyyən həddə çatdı, lakin idarəetmə sistemi cəmiyyətin inkişafını ləngitməyə başladı. Bununla belə, nə istehsal münasibətlərini dəyişdirmək yolları tapılmadı, nə də yeni idarəetmə üsulları 1980-ci illərdə maksimuma çatdı. Həyat mərkəzləşdirilmiş özünüidarənin inkişafını, məlumatların qeydiyyatı və emalı üçün milli avtomatlaşdırılmış sistemin (ОГАС) funksiyalarının dövlət orqanlarına verilməsini, xalq kütlələri arasında siyasi yaradıcılığın inkişafını tələb etdiyi halda, “inkişaf etmiş sosializm” və bu kimi yeni təriflər icad edildi. Bir sözlə, partiya və sovet rəhbərliyi kommunizmə keçidin başlanması ilə ictimai özünüidarənin öz əziz rəhbər mövqeləri ilə adi idarəetmə strukturunu məhv edəcəyindən qorxurdu.
Hakim dairələrdə ideoloji qıcqırma da maksimum həddə çatdı. Süni şəkildə stimullaşdırılan sosialist rəqabəti əmək məhsuldarlığının artmasına səbəb olmadı. Fəhlələrin öz əməyinin nəticələrinə marağını artırmaq üçün kapitalist
üsulları meydana çıxdı və bəzi yerlərdə həyata keçirildi. Gündəlik spekulyasiya və qara marketinq inkişaf etdi. Fəhlə sinfinin birliyi, demək olar ki, pozulmuşdu. Rəhbərliyin əmr-nəzarət üsulu əhalinin ideoloji cəhətdən savadsız əksəriyyətinin fikri ilə ziddiyyət təşkil etməyə başladı. Sosializmin həm daxili, həm də xarici düşmənlərinin fəal müdaxiləsi sayəsində kapitalist nizamının və kapitalist həyat tərzinin təbliği inkişaf etdi. Yavaş-yavaş özəlləşdirmə şüarı hakimiyyətin ən yüksək dairələrində, həm də lazımsız yerə böyümüş partiya çevrələrində müzakirə olunmağa başladı.
Bütövlükdə sovet hakimiyyəti zəiflədi və onun xalqa ideoloji cəhətdən düşmən olan dairələr tərəfindən ələ keçirilməsi ehtimalı reallaşdı.
Və bu, bizim vəzifəmizin əlavə mürəkkəbliyidir, çünki sovet hökumətinin səhv və nöqsanlarını düzəltməzdən əvvəl son otuz ildə yığılıb qalmış bütün kapitalist,
parazit və xəyanətkar kolaborativ böyümələrdən, tənəzzüllərdən xilas olmaq lazımdır.
Ədalət Abdinov, "Kommunist" onlayn qəzetinin redaktoru
0 Комментарии