Müasir siyasi vəziyyət haqqında tezislər

                                         Vladimir İliç Lenin

I

İmperialist dövlətlərin əhatəsində olan Sovet respublikasının beynəlxalq vəziyyətinin heç də möhkəm olmadığı bolşevik mətbuatında dəfələrlə göstərilmiş və Sovet hakimiyyətinin ali orqanlarının rəsmi qətnamələrində etiraf edilmişdir.

Son günlərdə, yəni 1918-ci il mayın birinci sülsündə istər xarici, istərsə də daxili səbəblər üzündən siyasi vəziyyət son dərəcə kəskinləşmişdir:

Əvvələn, yaponların yardımı ilə Uzaq Şərqdə əksinqilabçı qoşunların (Semyonov və i.a. qoşunlarının) açıq hücumu qüvvətlənmiş və bununla əlaqədar olaraq bir sıra əlamətlər göstərmişdir ki, Almaniyaya düşmən olan bütün imperialist koalisiyasının Rusiyaya: ya Almaniya ilə vuruş, ya da yaponlar bizim köməyimizlə hücum edəcəklər, deyə belə bir ultimatum vermək proqramı əsasında sazişə gələcəyi mümkündür.

İkincisi, ümumiyyətlə Almannyanın siyasətində, Brestdən sonra hərbi partiya üstün gəlmişdir ki, bu partiya da Rusiya üzərinə dərhal ümumi hücuma keçmək məsələsində indi də hər dəqiqə üstün gələ bilərdi, yəni Rusiyada yeni ilhaqlara çalışan, lakin onun üzərinə ümumi hücuma keçmək deyil, bir müddət onunla sülhü davam etdirməyə çalışan alman burjua-imperialist dairələrinin başqa siyasətini tamamilə kənara ata bilərdi.

Üçüncüsü, Ümumrusiya burjuaziyasının kadet-oktyabrist ünsürlərinin yardımı və alman qoşunlarının köməyi ilə Ukraynada burjua-mülkədar monarxizminin bərpa edilməsi bizdə əksinqilaba qarşı mübarizəni kəskinləşdirməyə bilməzdi, bizdəki əksinqilabın planlarına qol-qanad verməyə bilməzdi, əksinqilabı ruhlandırmaya bilməzdi.

Dördüncüsü, ərzaq dağıntısı son dərəcə kəskinləşmiş və bir çox yerlərdə açıq-aydın aclığa gətirib çıxarmışdır ki, bunun da səbəbi həm Rostov-Donla əlaqəmizin kəsilməsidir, həm də xırda burjuaziyanın və ümumiyyətlə kapitalistlərin taxıl inhisarını pozmağa cəhd edərək, hakim sinfin, yəni proletariatın bütün bu səylərə, cəhdlərə və təşəbbüslərə qarşı kifayət qədər möhkəm, intizamlı və amansız müqavimət göstərməməsidir.

II

Sovet hakimiyyətinin xarici siyasəti heç bir vəchlə dəyişdirilməməlidir. Bizim hərbi hazırlığımız hələ qurtarmamışdır, buna görə də: manevr etmək, geri çəkilmək, gözləmək və bu hazırlığı var qüvvə ilə davam etdirmək yenə əvvəlki kimi bizim ümumi şüarımız olaraq qalır.

İmperialist koalisiyalarından biri ilə hərbi saziş Sovet hakimiyyətinin əsaslarını pozmayaraq onun vəziyyətini möhkəmlədə biləcəyi və imperialist dövlətlərindən hər hansı biri tərəfindən onun üzərinə hücumu aradan qaldıracağı hallarda həmin koalisiyalardan biri ilə digərinə qarşı hərbi sazişlərdən ümumiyyətlə əsla boyun qaçırmamaqla bərabər, biz hazırda ingilis-fransız koalisiyası ilə hərbi sazişə girə bilmərik. Çünki həmin koalisiya üçün real əhəmiyyəti olan cəhət Almaniya qoşunlarını Qərbdən uzaqlaşdırmaqdır, yəni Avropa Rusiyasının içərilərinə bir çox yapon korpuslarının irəliləməsidir ki, bu şərt də Sovet hakimiyyətinin tam iflası demək olduğu üçün qəbul edilə bilməz. Əgər bu cür ultimatumu bizə ingilis-fransız koalisiyası vermiş olsaydı, biz ona rədd cavabı verərdik, çünki almanların Piteri, Moskvanı və Avropa Rusiyasının çox hissəsini tutması təhlükəsinə nisbətən yaponların irəliləməsi təhlükəsinin qarşısı daha az çətinliklə alına bilər (və ya daha uzun müddətə ləngidilə bilər).

III

Hazırda Sovet hakimiyyətinin xarici siyasət vəzifələrini müəyyən edərkən, düşünülməmiş və ya tələsik addımlar atmaqla Yaponiya və ya Almaniyanın hərbi partiyalarının ifratçı ünsürlərinə kömək etməmək üçün son dərəcə ehtiyatlı, diqqətli və mətanətli olmaq lazımdır.

İş ondadır ki, bu ölkələrin hər ikisində hərbi partiyaların ifratçı ünsürləri Rusiyanın bütün ərazisini tutmaq və Sovet hakimiyyətini yıxmaq məqsədilə Rusiya üzərinə dərhal və ümumi hücuma keçmək tərəfdarıdırlar. Bu ifratçı ünsürlər hər dəqiqə üstün gələ bilərlər.

Lakin, digər tərəfdən, şübhəsiz bir faktdır ki, Almaniyada imperialist burjuaziyanın əksəriyyəti belə bir siyasətin əleyhinədir və hazırkı dövrdə Rusiya ilə ilhaqçı sülhü onunla yeni müharibədən üstün tutur, bu mülahizəyə görə ki, belə bir müharibə Qərbdən qüvvəni çəkməyə məcbur edərdi, Almaniyada möhkəm olmayan daxili vəziyyətin onsuz da hiss olunan səbatsızlığını artırardı, üsyanlar bürümüş olan və ya dəmir yollarının dağılması, torpaqların az əkilməsi və i.a. və sairə üzündən zərər çəkmiş olan yerlərdən xammal alınmasını çətinləşdirərdi.

Yaponiyanın Rusiya üzərinə hücum etmək cəhdinə isə əvvələn, Çində hərəkat və üsyanlar təhlükəsi; ikincisi də Yaponiyanın qüvvətlənməsindən qorxan və sülh şəraitində Rusiyadan daha asan yolla xammal almaq ümidində olan Amerikanın müəyyən antaqonizmi mane olur.

Əlbəttə, çox ola bilər ki, Yaponiyada da, Almaniyada da hərbi partiyanın ifratçı ünsürləri – hər dəqiqə üstün gəlsinlər. Nə qədər ki, Almaniyada inqilab baş verməmişdir, buna qarşı təminat ola bilməz. Amerika burjuaziyası yapon burjuaziyası ilə, yapon burjuaziyası da alman burjuaziyası ilə gizlicə dilləşə bilər. Buna görə də ən qızğın hərbi hazırlıq bizim şəksiz borcumuzdur.

Lakin nə qədər ki, sülhü mühafizə etməyə və ya müəyyən yeni ilhaqlar, yaxud yeni itkilər bahasına Finlandiya, Ukrayna və Türkiyə ilə sülh bağlamaq üçün heç olmasa bir qədər imkan qalmışdır, biz qətiyyən imperialist dövlətlərin hərbi partiyasının ifratçı ünsürlərinə kömək edə biləcək heç bir addım atmamalıyıq.

IV

Qızğın hərbi hazırlıq məsələsində, habelə aclığa qarşı mübarizə məsələsində birinci yeri təşkilat vəzifəsi tutur.

Ərzaq çətinlikləri aradan qaldırılmadan, əhalinin çörəklə müntəzəm təchiz olunması təmin edilmədən, dəmir yol nəqliyyatında ən ciddi qayda qoyulmadan, zəhmətkeş əhali kütlələri içərisində (nəinki təkcə onun yuxarı təbəqələri içərisində) həqiqətən polad kimi möhkəm intizam yaradılmadan az-çox ciddi hərbi hazırlıqdan heç danışıq da ola bilməz. Məhz bu sahədə biz ən çox geri qalmışıq.

«Üsyan» komitələri haqqında çığır-bağır salan, «silah başına» və i.a. deyə fəryad qoparan sol eser və anarxist ünsürlər məhz bu həqiqəti əsla başa düşmürlər. Belə çığırtı və fəryadlar – kütbeyinliyin və ən miskin, iyrənc və nifrət doğuran ibarəbazlığın son həddinin nümunəsidir, çünki mərkəzi Sovet hakimiyyəti hərbi işi öyrənməyin və silahlanmağın lazım olduğunu əhaliyə var qüvvəsi ilə inandırdığı bir zamanda; – bizdə sayıb hesablayaraq paylaya bildiyimizdən çox artıq silah olduğu bir zamanda; – məhz dağıntının və intizam olmamasının mövcud silahdan istifadə etməyimizə mane olduğu və qiymətli hazırlıq vaxtını itirməyə bizi məcbur etdiyi bir zamanda «üsyandan» və «üsyan komitələrindən» danışmaq gülüncdür.

Ciddi müharibə üçün qızğın hərbi hazırlıq – coşğunluq deyil, çağırış deyil, döyüş şüarı deyil, kütləvi miqyasda uzun, gərgin, ən inadlı və intizamlı iş görməyi tələb edir. Bunu anlamaq istəməyən sol eser və anarxist ünsürlərin öz şivələrini bizim, proletar-kommunist partiyamızın bəzi ünsürlərinə sirayət etdirmələrinə yol vermək deyil, onları amansızlıqla dəf etmək lazımdır.

V

Yuxarıda göstərilən şərait üzündən son günlərdə baş qaldıran burjuaziyaya qarşı amansız mübarizə aparmaq, hərbi vəziyyət elan etmək, qəzetləri bağlamaq, başçıları həbsə almaq lazımdır və i.a. və s. Artıq taxılı saxlayıb verməyən və taxıl inhisarını pozan kənd burjuaziyası üzərinə hərbi hücum zəruri olduğu kimi, bu tədbirlər də eyni dərəcədə zəruridir. Proletariatın polad kimi möhkəm intizamı olmadan nə əksinqilabdan, nə də aclıqdan xilas olmaq mümkün deyildir.

Xüsusən nəzərdə tutmaq lazımdır ki, burjuaziya son günlərdə, vahimə salmaq kimi vasitədən proletar hakimiyyətinə qarşı misilsiz bir bacarıqla, mahir bir usta məharəti ilə istifadə etmişdir. Bizim yoldaşlardan, xüsusən sol eserlərin və anarxistlərin inqilabi ibarələrinə qarşı möhkəm olmayanlardan bəziləri onlara uyaraq vahiməyə düşmüşlər və ya yaxınlaşan təhlükələrə qarşı haqlı və zəruri xəbərdarlığı vahimə yaymaqdan ayıran həddi gözləməmişlər.

Rusiyanın hazırda mövcud olan və heç bir coşqunluqla işə kömək etməyə imkan verməyən bütün iqtisadi və siyasi vəziyyətinin əsas xüsusiyyətlərini möhkəm yadda saxlamaq lazımdır. Belə bir həqiqəti möhkəm başa düşmək və bütün fəhlələrin də başa düşməsinə nail olmaq lazımdır ki, indi, Qərbdə inqilabın gecikməsi nəticəsində labüd olmuş ən çətin və ən təhlükəli keçidlərdən birinin mövcud olduğu bir zamanda, yalnız mətanət və səbirlə çalışaraq polad kimi möhkəm proletar intizamı yaratmaq və bərpa etmək vasitəsilə xuliqanlara, qolçomaqlara və pozğunluq salanlara amansız divan tutmaq vasitəsilə Sovet hakimiyyətini qoruyub saxlamaq mümkündür.

1918-ci il mayın 12 və ya 13-də yazılmışdır

İlk dəfə 1919-cu ildə Lenin məcmuəsinin XI kitabında çap edilmişdir

Əlyazmasından dərc olunur