Sovet ordusunun kimin belini qırdığını bir daha xatırlayaq

Kommunistlərin rəhbərlik etdiyi SSRİ və Ali Baş Komandanı Stalin olan onun qüdrətli sovet ordusunun kimin belini qırdığını bir daha xatırlayaq.

1935-ci il martın 16-da faşist Almaniyasında ümumi hərbi xidmət tətbiq olundu və Almaniyanın silahlı qüvvələri reyxsver əsasında yaradıldı ki, bu da Versal sülh müqaviləsinin kobud şəkildə pozulması idi.

Bu andan etibarən köhnə adlar "Reyxsver", "Reyxsmarine" və s. istifadə edilmir və əvəzinə "Vemaxt" termini tətbiq olunur. Tarixən alman dilli ölkələrdə "Vemaxt" sözü istənilən ölkənin silahlı qüvvələrinə aid edilirdi. "Vemaxt" termini indiki mənasını Alman Milli Sosialist Fəhlə Partiyası hakimiyyətə gəldikdən sonra aldı. "Vermaxt"ın quruculuğu haqqında qanun"a görə, diviziyaların sayı 36-ya çatdırılmalı, quru qoşunlarının ümumi sayı isə 500 min nəfərə çatmalı idi.

Vermaxtın Ali Baş Komandanı reyx kansleri Adolf Hitler idi. Ali Baş Komandanın başında silahlı qüvvələrin müvafiq qolunun baş komandanı dayanır. Silahlı qüvvələrin hər bir qolunun öz baş komandanı, qərargah rəisi və qərargahı var idi, onlar Vermaxt əməliyyat rəhbərliyinin qərargah rəisinə tabe idi və o, öz növbəsində ali baş komandan kimi Hitlerin başçılıq etdiyi qərargahın qərargah rəisinə tabe idi.

7 fevral 1938-ci ildə Friç-Blomberq böhranı aradan qaldırıldıqdan sonra, Müharibə Nazirliyinin Silahlı Qüvvələri Müdirliyindən Vermaxtın Ali Komandanlığı yaradıldı və o Fürerin Qərargahı adlanırdı. Hərbi nazir vəzifəsi ləğv edilir.

Silahlı Qüvvələrin Ali Baş Komandanı Hitler idi, silahlı qüvvələrin şəxsi heyəti ona sədaqət andı içməyə borclu idi. Ali Baş Komandanlığı dörd şöbədən ibarət idi: əməliyyat şöbəsi (A. Jodl), hərbi kəşfiyyat və əks-kəşfiyyat - abver (V. Kanaris), ordunun təchizatı və silahlanması məsələlərinə rəhbərlik edən iqtisadi şöbə (Q. Tomas) və ümumi təyinatlı şöbə. General (1940-cı ildən - feldmarşal) Vilhelm Keytel Silahlı Qüvvələrin Ali Komandanlığının Baş Qərargah rəisi təyin edildi.

1939-cu il sentyabrın 1-nə kimi 38 diviziyadan ibarət, ümumilikdə 582 min nəfərdən ibarət 12 ordu korpusu yaradılmışdı. Vermaxtın ümumi sayı 4,6 milyon nəfər idi. İkinci Dünya Müharibəsinin əvvəlində Vermaxtın ümumi sayı 3.214.000 nəfər idi.

22 iyun 1941-ci ildə Vermaxtın ümumi gücü 7.234.000 nəfər idi. Quru Qoşunlarının qərb sərhəddində 103 diviziyası, o cümlədən 43 piyada diviziyası, o cümlədən 21-i tam heyətlə təmin olunmamış idi.

Şərqdə 55 böyük və bir neçə kiçik hərbi hissə var idi. Burada güclü zərbə vurmaq qabiliyyətinə malik SS silahlı qüvvələrin bir hissəsi, hansı ki 1939-cu ildə "Vaffen-SS" (SS ordusu) adlanır, həmçinin Slovakiya kontingenti, Macarstan, Finlandiya, Rumıniya ordusu yerləşir və bura İspaniya, Portuqaliya, Fransa, Benilyuks ölkələri, Skandinaviya hərbi könülllü birləşmələrini də əlavə etmək olar.

1943-cü ildə Vermaxtın gücü, ümumi səfərbərlik sayəsində 11.000.000 nəfərlik pik həddə çatdı. 1941-ci ilin qışından başlayaraq, Şərq Cəbhəsindəki qoşunların sayı itkiləri kompensasiya etmədiyinə görə azalmağa başladı. 1941-ci ilin iyununda Şərq Cəbhəsində (müttəfiqsiz) 3 milyon insan var idisə, 1944-cü ilin sonunda 1939-1945-ci illərdə cəmi 1,5 milyon nəfər qaldı Almaniya silahlı qüvvələrinə 21 milyon 107 min nəfər çağırılıb.

Ədalət Abdinov