YADDAŞIMIZIN ƏBƏDİ MƏHƏBBƏTİ
Ədalət Abdinov, Azərbaycan Kommunistlər Birliyinin sədri
Görkəmli partiya və dövlət xadimi Leonid İliç Brejnevin səmərəli fəaliyyəti Sovetlər Ölkəsinin qəhrəmanlıq salnaməsinə qızıl hərflərlə yazılmışdır. O, böyük Lenin ideyalarına, Lenin vəsiyyətlərinə, Lenin işinə sədaqətin ən parlaq nümunəsi olmuşdur. Onun rəhbərliyi ilə qəbul edilən qərarların, sülh və xalqlar təhlükəsizliyi uğrunda gələcək mübarizə planlarının müstəsna tarixi əhəmiyyəti vardır. Bu böyük şəxsiyyətin fikirləri kommunizm quruculuğu nəzəriyyəsini və praktikasını zənginləşdirir, inkişaf etmiş sosializm şəraitində inqilabi elmə yeni qiymətli töhfədir.
L.İ. Brejnevin səmərəli təşkilatçılıq və siyasi işinin rel nəticələri, onun uzaqgörənliyinin qüvvəsi SSRİ-nin müvəffəqiyyətlərində və nailiyyətlərində əyani şəkildə təzahür edirdi. Onun rəhbərliyi dövründə partiyanın həyatında və fəaliyyətində əcil Lenin rəhbərlik üslubu möhkəm kök salmışdı. Mürəkkəb problemlərin həllində prinsipiallıq və ardıcıllıq, siyasi müdriklik və obyektivlik, həyatla sıx əlaqə, geniş zəhmətkeş kütlələrinin əməli təcrübəsini və rəyini diqqətlə nəzərə almaq partiya lideri kimi L.İ.Brejnevə xas olan xüsusiyyətlər idi.
L.İ.Brejnevin böyük xidməti bundadır ki, partiyada, ölkədə, hər bir əmək kollektivində nikbinlik və inam, işgüzarlıq əhvali-ruhiyyəsi və çoşğun yaradıcılıq həvəsi, bütün xalq içərisində ruh yüksəkliyi, cəmiyyətdə mənəvi-siyasi birlik şəraiti hökm sürürdü. Sovet adamları Kommunist Partiyasına hədsiz sədaqət bəsləyir, onun leninçi Mərkəzi Komitəsi ətrafında həmişəkindən daha sıx birləşirdi.
Azərbaycan KP MK-nın birinci katibi Heydər Əliyev (1969 – 1982) Sov.İKP-nin XXV qurultayında demişdir: “Böyük Lenin işinin sədaqətli davamçısı, dövrümüzün görkəmli siyasi xadimi Leonid İliç öz müdrikliyi və prinsipiallığı, tükənməz qüvvəsi və təşkilatçılıq istedadı, təvazökarlığı və sadəliyi ilə, kommunizm ideallarının təntənəsi uğrunda fədakarcasına mübarizəsi ilə bütün sovet xalqının məhəbbətini və minnətdarlığını qazanmışdır ”.
“İctimai tərəqqi naminə, sülh və xalqlar təhlükəsizliyi naminə L.İ.Brejnev yoldaşın mərd, əsil insanpərvər fəaliyyəti bütün dünyada yüksək hörmət qazanmış və adamları heyran qoymuşdur. Leonid İliç Brejnevin qaynar və yorulmaz fəaliyyəti hamımız üçün partiya işinə, xalq işinə, Lenin işinə fədakarcasına xidmətin parlaq, ruhlandırıcı timsalıdır”. Bu sözləri də Heydər Əliyev partiyanın XXV qurultayında söyləmişdir.
***
L. I. Brejnev 19 dekabr 1906-cı ildə Ukraynanın Dnepropetrovsk vilayətinin Dneprodzerjinsk şəhərinin Kamenskoje kəndində fəhlə metallurq ailəsində anadan olmuşdur. Kursk yer qurluşu –meliorasiya texnikumunu bitirdikdən (1927) sonra Belorusiya SSR-nın Koxanovo rayonunda yer qurluşçusu, Kursk quberniyasında və Uralda rayon torpaq şöbəsinin müdiri, Bisert Rayon Xalq Deputatları Soveti İcraiyyə Komitəsinin sədr müavini, Ural Vilayət Torpaq İdarəsi rəisinin birinci müavini işləmişdir. 1923-cü ildə komsomola, 1931-ci ildə Sov.İKP-yə daxil olmuşdur. 1935-ci ildə Dneprodzerjinsk şəhərində metallurgiya institutunu bitirib, orada metallurgiya zavodunda mühəndis işləmişdir. 1937-ci ilin mayında Dneprodzerjinsk Şəhər Xalq Deputatları Soveti İcraiyyə Komitəsinin sədr müavini seçilmişdir. 1938-ci ilin mayından Ukrayna K(b)P Dnepropetrovsk Vilayət Komitəsinin şöbə müdiri, 1939-cu ilin fevralından isə katibi işləmişdir.
Böyük Vətən müharibəsinin ilk günlərindən döyüşən orduda olan L.İ.Brejnev Cənub cəbhəsi Siyasi İdarəsi rəisinin müavini, 18-ci ordu siyasi şöbəsinin rəisi, 4-cü Ukrayna cəbhəsi Siyasi idarəsinin rəisi olmuşdur. Qafqaz, Priçernomorye, Krım və Ukraynada gedən döyüşlərdə, habelə Çexoslovakiya, Polşa, Macarstan xalqlarının azad olunmasında iştirak etmişdir. 1945-1946-cı illərdə Prikarpatye Hərbi Dairəsi Siyasi İdarəsinin rəisi olmuşdur.
1946-cı ildə xalq təsərrüfatının bərpası sahəsində rəhbər işə göndərilmişdir. 1946-cı ilin avqustundan Zaporojye, 1947-ci ilin noyabrından isə Dnepropetrovsk Vilayət Partiya Komitəsinin birinci katibi idi. 1950-ci ilin iyulundan L.İ.Brejnev Moldaviya KP MK-nın birinci katibi olmuş, respublikada sənayeni inkişaf etdirmək, kənd təsərrüfatını sosialistcəsinə əsaslı surətdə yenidən qurmaq və mədəniyyəti yüksəltmək işinə başçılıq etmişdir. Sov.İKP-nin XIX qurultayında L.İ.Brejnev MK üzvü, MK-nın plenumunda (oktyabr, 1952) Sov.İKP MK Rəyasət Heyəti üzvlüyünə namizəd və Mərkəzi Komitənin katibi seçilmişdir. 1953-cü ilin martından Sovet Ordusu və Hərbi Dəniz Donanması Baş Siyasi İdarəsi rəisinin müavini işləmişdir. 1954-cü ilin fevralında, xam və dincə qoyulmuş torpaqların geniş miqyasda istifadəyə verildiyi dövrdə, L.İ.Brejnev Qazaxstan KP MK-nın ikinci, 1953-cü ilin avqustunda isə birinci katibi seçilmişdir.
Sov.İKP-nin XX qurultayında L.İ.Brejnev Sov.İKP MK üzvü, Sov.İKP plenumunda (fevral, 1956) Sov.İKP MK Rəyasət Heyəti üzvlüyünə namizəd və MK katibi , 1958-ci ildən isə həm də Sov,İKP MK-nın RSFSR üzrə Bürosu sədrinin müavini, 1957-ci ilin iyulundan Sov.İKP MK Rəyasət Heyətinin üzvü seçilmişdir. Ağır sənayenin və tikintinin inkişafı, ölkənin silahlı qüvvələrinin ən yeni döyüş texnikası ilə təchizatı,kosmonovtikanın inkişafı məsələləri ilə məşğul olmuşdur. Sov.İKP-nin XXII qurultayında Sov.İKP MK üzvü, MK plenumunda (oktyabr, 1961) Sov.İKP MK Rəyasət Heyətinin üzvü seçilmişdir. 1960-cı ilin iyununadək, L.İ.Brejnev SSRİ Ali Soveti Rəyasət Heyətinin sədri və 1963-cü ilin iyunundan, eyni zamanda Sov.İKP MK katibi olmuşdur. L.İ.Brejnev dövlət aparatını təkmilləşdirmək, sosialist demokratiyasını inkişaf etdirmək və qanunçuluğu möhkəmlətmək sahəsində böyük iş aparmışdır.
Sov.İKP MK oktyabr (1964) plenumunda L.İ.Brejnev Sov.İKP MK-nın birinci katibi seçilmişdir. 1964-cü ilin noyabrında Sov.İKP MK –nın RSFSR üzrə Bürosunun sədri təsdiq edilmişdir. L.İ.Brejnevin Sov.İKP MK mart (1965) və may (1966) plenumlardakı məruzələrində kənd təsərrüfatı sürətlə inkişaf etdirmək üçün partiyanın yeni iqtisadi siyasəti irəli sürülmüşdür. Sov.İKP-nin XXIII qurultayında (mart-aprel, 1966) L.İ.Brejnev MK-nın hesabat məruzəsi ilə çıxış etmişdir. Məruzədə 1966-1970-ci illərdə SSRİ xalq təsərrüfatının inkişafına dair səkkizinci beşillik planının başlıca vəzifələri və xarici siyasətin əsas prinsipləri müəyyənləşdirilmişdir. Qurultay L.İ.Brejnevi Sov.İKP MK üzvü, MK plenumu (aprel,1966) Sov.İKP MK Siyasi Bürosunun üzvü və MK-nın Baş katibi seçmişdir.
1967-ci il noyabrın 3-də Sov.İKP MK-nın, SSRİ və RSFSR Ali Sovetlərinin birgə təntənəli iclasında L.İ.Brejnev “Sosializmin böyük qələbələrinin əlli ili” mövzusundakı məruzəsində Sovet İttifaqının yarıməsrlik inkişafına yekun vurmuşdur. V.İ.Leninin anadan olmasının 100 illiyi ilə əlaqədar olaraq, 1970-ci il aprelin 21-də L.İ.Brejnev Sov.İKP MK-nın, SSRİ və RSFSR Ali Sovetlərinin birgə təntənəli iclasında “Leninin işi yaşayır və qalib gəlir” mövzusunda məruzə etmişdir. Partiyanın XXIV qurultayında (mart-aprel, 1971) Sov.İKP MK-nın hesabat məruzəsində L.İ.Brejnev tərəfindən müasir beynəlxalq şəraitin və ölkənin inkişafı yekunlarının elmi təhlili verilmiş, SSRİ xalq təsərrüfatının inkişafına dair IX beşillik planın (1971-1975) başlıca vəzifələri müəyyən edilmiş, geniş Sülh proqramı işlənib hazırlanmışdır. XXIV qurultay L.İ.Brejnevi MK üzvü, MK plenumu (aprel,1971) Sov.İKP MK-nın Baş katibi seçmişdir.
Sov.İKP XXV qurultayında L.İ.Brejnevin “Sov.İKP Mərkəzi Komitəsinin hesabatı və partiyanın daxili və xarici siyasət sahəsində növbəti vəzifələri” məruzəsində dünya inkişafının və inqilabi prosesinin, beynəlxalq kommunist hərəkatının başlıca problemlərinə dair ən mühüm ümumiləşdirmələr edilmiş və nəticələr çıxarılmışdır; IX beşilliyə yekun vurulmuş və X beşillik (1976-1980) üçün partiyanın iqtisadi və ictimai siyasətinin, sovet cəmiyyəti siyasi sisteminin hərtərəfli inkişaf etdirməyin, patiya quruculuğunun, ideya tərbiyəsi işinin əsas vəzifələri göstərilmişdir. Məruzədə Sov.İKP XXIV qurultayı tərəfindən hazırlanmış Sülh proqramının həyata keçirilməsində əldə edilən müvəffəqiyyətlər qeyd olunmuşdur; Sov.İKP-nin xarici siyasət sahəsində gələcək fəaliyyətinin vəzifələri müəyyən edilmişdir. XXV qurultay L.İ.Brejnevi MK üzvü, MK plenumu (mart, 1976) Sov.İKP MK Siyasi Bürosunun üzvü və Sov.İKP.MK-nın Baş katibi seçmişdir. Sov.İKP MK-nın may (1977) plenumunda L.İ.Brejnev SSRİ-nin yeni Konstitusiyasının layihəsi haqqında məruzə etmişdir. IX çağırış SSRİ Ali Sovetinin 6-cı sesiyasında (iyun, 1977) L.İ.Brejnev SSRİ Ali Soveti Rəyasət Heyətinin sədri seçilmişdir.
L.İ.Brejnev dünya sosializm sisteminin möhkəmləndirilməsi, beynəlxalq kommunist hərəkatının sıx birliyi uğrunda mübarizəyə çox qüvvə və əmək sərf etmişdi. O, SSRİ-nin Lenin xarici siyasətinin işlənib hazırlanmasında və həyata keçirilməsində mühüm rol oynamışdı. Onun rəhbərliyi altında Sov.İKP MK Siyasi Bürosu və Sovet hökuməti SSRİ-nin və sosializm birliyi ölkələrinin beynəlxalq mövqelərini daha da möhkəmlətmək, İkinci dünya müharibəsinin yekunlarını, o cümlədən Avropanın ötən əsrin 70-ci illərdəki sərhədlərini siyasi və beynəlxalq hüquq cəhətdən möhkəmlətmək, yeni dünya müharibəsi təhlükəsini zəiflətmək sahəsində müvəffəqiyyətlə iş aparmışdır. Bir çox ölkələrin rəhbər dövlət xadimləri ilə şəxsi əlaqə saxlamaq sahəsində onun fəaliyyəti, baş verə biləcək təcavüzü qəti surətdə dəf etmək siyasətini vaxtı çatmış beynəlxalq problemlərin nizama salınmasına yönəldilən əməli addımlarla əlaqələndirilməsi, Helsinkidə Avropada təhlükəsizlik və əməkdaşlığa dair Müşavirənin ( iyul, 1975) hazırlanmasında və keçirilməsində fəal iştirakı hamı tərəfindən rəğbətlə qarşılanmış və yüksək qiymətləndirilmişdir. Sülhü qoruyub saxlamaq və möhkəmlətmək uğrunda mübarizədəki xidmətlərinə görə 1973-cü ildə L.İ.Brejnevə “Xalqlar arasında sülhü möhkəmlətməyə görə” beynəlxalq Lenin mükafatı və 1975-ci ildə sülh tərəfdarları hərəkatının ən yüksək mükafatı – F. Jolio-Küri adına “Qızıl sülh medalı” təqdim edilmişdir. L.İ.Brejnev Kommunist Partiyasının və Sovet dövlətinin möhkəmləndirilməsi üçün yorulmadan çalışmışdır. Onun bilavasitə iştirakı ilə partiya və dövlət quruculuğunun Lenin normalarını inkişaf etdirmək, işdə kollektivçilik prinsiplərini möhkəmlətmək, xalq təsərrüfatına rəhbərliyi yaxşılaşdırmaq, ölkənin iqtisadiyyatını yüksəltmək, xalqlar dostluğunu möhkəmlətmək, SSRİ-nin müdafiə qüdrətini gücləndirmək üçün mühüm tədbirlər hazırlanmış və həyata keçirilmişdir. L.İ.Brejnev 1970-ci il sentyabrın 30-da Bakıya gəlmiş, Azərbaycan SSRİ-in və Azərbaycan Kommunist Partiyasının 50 illiyi münasibəti ilə keçirilən bayram şənliklərində iştirak etmişdir. L.İ.Brejnev AKP MK-nın və Azərbaycan SSR Ali Sovetinin təntənəli iclasında söylədiyi nitqində Azərbaycan xalqının Sovet hakimiyyəti illərində qazandığı böyük nailiyyətləri qeyd etmiş, respublikanın gələcək inkişaf yolunu göstərmişdir. Sonrakı illərdə L.İ.Brejnev iki dəfə - 1978 və 1982-ci illərdə Azərbaycana gəlmişdir.
1982-ci ilin sentyabrı. Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikası beşilliyin növbəti ilini uğurla başa vuraraq, sosialist öhdəliklərinə artıqlaması ilə əməl etdiyinə görə yüksək mükafata – Lenin ordeninə layiq görülüb. Fəhlə sinfinin, kolxozçu kəndlilərin, xalq ziyalılarının ilhamlı, fədakar əməyi sayəsində qazanılan bu müvəffəqiyyətin mükafatını – Lenin ordenini təqdim etmək üçün şəxsən Leonid İliç Brejnev Sovet Azərbaycanına gəlir.
Azərbaycanda rəhbərin gəlişinə xüsusi hazırlıq görülür. Hətta Brejnevin Bakı səfəri ilə bağlı xalq şairi, Sosialist Əməyi Qəhrəmanı Süleyman Rüstəm “Alqış!” şeiri də yazır. Şeirdə L.İ.Brejnevin Bakıya gəlişi belə vəsf olunur:
Ey qardaşımız, dostumuz, hörmətli Brejnev,
Sülh cəbhəsinin carçısı, qüdrətli Brejnev!
Bir böylə cəlal görməmişik öz yaşımızdan,
Hey zirvələr aşmaq sözü çıxmır başımızdan,
İlham alırıq səndən, əziz qardaşımızdan,
Gəl, gəl ki, səni vəcdə gəlib, gözləyir ellər,
Saysız qızıl əllərdə yenə tər-təzə güllər!
Gəl, yurduma şöhrət gətirirsən gəlişinlə,
Qəlbində məhəbbət gətirirsən gəlişinlə,
Hər qəlbə hərarət gətirirsən gəlişinlə,
Gəl, gəl ki, əziz yoldaşımız, doğma Brejnev,
Yurdumda açıqdır üzünə hər qapı, hər ev!
Nəhayət gözlənilən an yetişir. Bakı yoldaş Brejnevi əziz və istəkli qonaq kimi qarşılayır. 1982-ci ilin 24 sentyabr tarixində Brejnev günəşli Azərbaycan ayaq basır. Binə aeroportunda Leonid İliç ölkə rəhbərliyi tərəfindən yüksək səviyyədə qarşılanır. Şəkildən göründüyü kimi, rəhbəri qarşılamağa Azərbaycan SSR KP MK-nın birinci katibi Heydər Əliyev, Nazirlər Soveti sədrinin 1-ci müavini Süleyman Tatlıyev, Bakı şəhər Partiya Komitəsinin 1-ci katibi Vaqif Hüseynov, Mərkəzi Komitənin katibi Fuad Musayev, Azərbaycan DTK-sının sədri Ziya Yusifzadə gəlib.
Binə aeroportundan maşın karvanı birbaşa V.İ.Lenin adına meydana gəlir. Azərinform-un (indiki AzərTAc-ın) o zaman yaydığl informasiyada belə qeyd edilib: “Leonid İliç Brejnev maşından çıxır... Respublika paytaxtının adlı-sanlı adamlarının bir qrupu, milli libas geymiş uzunömürlülər Leonid İliçə yaxınlaşırlar. SSRİ xalq artisti, Sosialist Əməyi Qəhrəmanı Rəşid Behbudov Bakı şəhərinin fəxri vətəndaşının medalını bakılılar adından hörmətli qonağa təqdim edir”.
Lenin adına meydandan sonra Leonid İliç Brejnev SSRİ Xalqlarının Dostluğu Sarayının ekspozisiyası ilə tanış olmaq üçün Dağüstü parka gəlir. Ekspozisiya ilə tanışlıqdan sonra Brejnev fəxri qonaqlar kitabına ürək sözlərini yazır.
Növbəti gün – sentyabrın 25-də Brejnev yenidən yenidən Lenin adına meydana gəlib proletariatın dahi rəhbərinin abidəsi önünə gül-çiçək qoyur, sonra 26 Bakı komissarının memorialına baş çəkir və burada əklil qoyur, “Şelf-2” üzən qazma qurğusuna baxır, XI qızıl ordunun şərəfinə abidənin ucaldıldığı meydana gedir və burada Böyük Vətən müharibəsinin veteranı, Sovet İttifaqı Qəhrəmanı Aslan Vəzirov ona sülhün rəmzi kimi, qəbzəsi brilyantlarla bəzədilmiş yadigar qılınc təqdim edir. Daha sonra Brejnev Azərbaycan SSR Xalq Təsərrüfatı Nailiyyətləri Sərgisinin “Kənd təsərrüfatı” pavilyonuna gedir. Sentyabrın 26-da isə sovet dövlətinin başçısı V.İ.Lenin adına sarayda Azərbaycan SSR-ə Lenin ordeninin təqdim olunmasına həsr olunmuş təntənəli iclasda iştirak və çıxış edir., O, Azərbaycan xalqının böyük dostu idi. Bir sıra ümumittifaq əhəmiyyətli zavodların və digər müəssisələrin Azərbaycanda tikilməsi məhz onun və ümummilli liderimiz Heydər Əliyevin adı ilə bağlıdır.
L.İ.Brejnevin Sov.İKP-yə rəhbərliyi dövründə xalq istehlakı malların qiyməti dəfələrlə ucuzlaşmışdı. Mənzil tikintisi görünməmiş miqyasda artmışdı. 2000-ci ilə qədər bütün vətəndaşların mənzillə təmin edilməsi planlaşdırılmışdı və bu real bir plan idi. Təhsildə, kitab nəşrində, kitabxanaların, mədəniyyət evlərinin sayına görə SSRİ dünyada birinci idi. Təhsil, səhiyyə, mənzil, uşaq bağçaları pulsuz idi. İndi “durğunluq illəri” kimi adlandırılan Brejnev dövrü bəşəriyyətin həyatında və sosializm quruculuğunda böyük nailiyyətlər dövrü idi. Bu nailiyyətlər SSRİ-nin xarici siyasətində özünü daha qabarıq göstərirdi. L.İ.Brejnevin məşhur “Çörək olsa mahnı da olar” ifadəsi bütün dövrlər üçün aktualdır. Dəfələrlə SSRİ Ali Sovetinin deputatı seçilmiş L.İ.Brejnev 6 dəfə Lenin ordeni, 2 Qırmızı Bayraq Ordeni, Boqdan Xmelnitski, Qırmızı Ulduz ordenləri və medallarla, üzərində SSRİ dövlət gerbinin qızıldan təsviri olan fəxri silahla, SSRİ EA-nın ictimai elmlər sahəsində ali mükafatı ilə - Karl Marks adına qızıl medulla, Lenin komsomolunun ən yüksək mükafatı – ÜİLKGİ-nın Qızıl Fəxri nişanını ilə təltif olunmuşdur. L.İ.Brejnev Çexoslovskiya SSR-in Qəhrəmanı ( iki dəfə), Bolqarstan Xalq Respublikasının Qəhrəmanı (iki dəfə), Almaniya Demokratik Respublikasının Qəhrəmanı və Monqolustan Xalq Respublikasının Qəhrəmanı adına layiq görülmüşdür. O, ADR, YSFR, KXDR, Kuba, Macarstan Xalq Respublikası, Polşa Xalq Respublikası, Finlandiya və s. ölkələrin ali mükafatlarını almışdır.
***
L.İ.Brejnevin xatirəsi daim əziz tutulub.Tatarstan MSSR-dəki məşhur “KamAZ” zavodu 1988-ci ilə qədər L.İ.Brejnevin adını daşıyırdı. 2007-ci ildən Tatarstanda “Brejnev FM” radiostansiyası fəaliyyət göstərir.1982 – 1988-ci illərdə Moskvanın Çeryemuşkinskiy rayonu Brejnev adlanırdı. Dneprodzerjinskinin Zavod rayonu Brejnevin adına verilmiş, lakin 90-cı illərin əvvəllərində həmin rayonun köhnə adı bərpa edilmişdir. Dneprodzerjinsk Şəhər Xalq Deputatları Sovetində mərkəzi mədəniyyət və istirahət parkının Brejnevin adına verilməsi barədə qərar çıxarılmış, lkin bu qərar sonralar həyata keçirilməmişdir. 2002-ci ildə Novorossiyada kücələrin birinin Brejnevin adına verilməsi məsələsi müzakirə edilmişdir.
Hazırda Rusiyanın 8 küçə və yaşayış məntəqəsi Brejnevin adını daşıyır. Krasnoyarskinin Balaxtinskiy rayonunun İjulski kəndinə, Nijeqorodskoy Vilayətinin, Şatkovscko rayonunun Novoe İvanovsevo kəndinə, Volqoqrad Vilayətinin Nexaevski rayonunun Solonka kəndinə Brejnevin adı verilmişdir. L.İ.Brejnevin Kremlin divarları önündəki məzarında qranit büstü ucaldılmışdır. Onun Moskva və Vladimir şəhərlərində büstü var. İki dəfə Sovet İttifaqı Qəhrəmanı adına layiq görüldüyünə görə 1976-cı ildə L.İ.Brejnevə doğulduğu və gənclik illərini keçirdiyi Dnepodzerjins şəhərinin Azadlıq (keçmiş Oktyabr) meydanında tunc büst qoyulmuşdur.
1931 – 1935-ci illərdə oxuduğu Dneprodzerjinsk Dövlət Texniki Universitetinin Pelina prospektindəki binasına L.İ.Brejnevin memorial lövhəsi və barelyefi vurulmuşdur. 16 sentyabr 2004-cü ildə Novorossiyada L.İ.Brejnevin heykəlinin təntənəli açılışı olmuşdur. 1940 – 1950-ci illərdə Brejnevin yaşadığı Dnepropetrovsk şəhəri, Roqaleva, 1 ünvandakı binanın önünə 2006-cı ildə Brejnevin anadan olmasının 100 illiyi münasibəti ilə memorial lövhə vurulmuşdur. 1982-ci ildən Dnepropetrovskinin mərkəzi meydanlarından biri, metallurgiya institutu, həmçinin “Cənub maşınqayırma zavodu” İstehsalat Birliyi 90-cı illərə qədər Brejnevin adını daşıyırdı. 25 yanvar 2012-ci ildə şəhər sovetinin sessiyası küçələrdən birinə Brejnevin adını vermişdir. Brejnevin 30 ilə qədər yaşadığı Moskvanın Kutuzov pospekti, 26 nömrəli binada 1991-ci ildə sökülmüş onun xatirəsinə həsr olunmuş memorial lövhə xalqın tələbi ilə 19 dekabr 2013-cü ildə bərpa edilmişdir.
Çoxmillətli sosialist dövlətimizin gücü insanların yeni tarixi birliyini – sovet xalqını təşkil edən bütün millətlərin və xalqların sarsılmaz dostluğunda idi. Lenin milli siyasətini dönmədən yeritmək sahəsində Leonid İliç Brejnevin müdrik mövqeyi bizim dostluğumuzu, monolit birliyimizi və yekdilliyimizi daha daq möhkəmləndirirdi. Obyektiv proses – millətlərin bir-birinə yaxınlaşması prosesi sovet cəmiyyəti inkişafınınn getdikcə daha artıq dərəcədə səciyyəvi xüsusiyyətinə çevrilirdi. Həmin illərdə Azərbaycan məhz L.İ.Brejnevin təşəbbüsü ilə Xalqlar Dostluğu ordeni ilə mükafatlandırılmışdır. L.İ.Brejnevin rəhbərliyi dövründə Azərbaycanın qarşısına qoyulmuş ictimai-iqtisadi vəzifələr müvəffəqiyyətlə həyata keçirilmişdir. İqtisadiyyatın uzun sürən geri qalması aradan qaldırılmış və onun inkişafında əsaslı dönüş yaradılmışdır. Xalq təsərrüfatının inkişaf sürəti yüksək bir səviyyəyə çatdırılmışdı. Respublikanın kənd zəhmətkeşləri böyük müvəffəqiyyətlər qazanmışlar. Kadrları seçmək və yerləşdirmək işinin yaxşılaşdırılması, kadrların məsuliyyətinin və onlara qarşı tələbkarlığın artırılması, mütəşəkilliyin və intizamın möhkəmləndirilməsi həlledici amil olmuşdur. Zəhmətkeşlərin mənəvi tərbiyəsi, sovet həyat tərzinə xas olan yüksək əxlaq prinsiplərinin bərqərar edilməsi məsələləri Azərbaycan Kommunist Partiyasının işində mühüm yer tuturdu. L.İ.Brejnev xüsusi mülkiyyətçilik meyllərinə, meşşanlığa, qənimətçiliyə, kommunist əxlaqının bütün başqa antipodlarına qarşı qətiyyətlə mübarizə aparmağı taləb edirdi. O, Azərbaycanın müvəffəqiyyətlərini layiqincə qiymətləndirməklə bərabər, nöqsanlara və həll edilməmiş problemlərə, istifadəsiz qalan böyük imkanlara da aydınlıq gətirirdi. Buna görədə Heydər Əliyev partiyanın XXV qurultayında deyirdi: : “İcazə verin, bu atalıq qayğısına görə qurultayın tribunasından Mərkəzi Komitəyə, MK Siyasi Bürosuna, Sovet hökumətinə, şəxsən Leonid İliç Brejnevə hədsiz təşəkkürümüzü bildirirəm. ”
Поддержать авторов:
руб.
Достоверность: 50%
0 Комментарии